DRACHTEN – Bij incidenten met veel gewonden, is de inzet van grootschalige medische hulpverlening belangrijk. Omdat deze hulp binnen korte tijd niet altijd door de standaard ambulances kan worden geleverd, is in 1998 de Geneeskundige Combinatie opgericht. Ook in Fryslân is een Gnk-C actief. Eind september werden in Drachten meerdere oefeningen gehouden om de vaardigheden van de leden te onderhouden.

Aanleiding voor het opzetten van Geneeskundige Combinatie waren een aantal incidenten in het verleden met een groot aantal slachtoffers, zoals de Bijlmerramp in Amsterdam. ‘Vroeger was de organisatie en opschaling van de geneeskundige hulpverlening zeer slecht geregeld als het ging om een calamiteit met veel gewonden’, aldus Jan van der Heide, opleidingscoördinator bij de GHOR Fryslân. Het Rode Kruis had in die tijd wel iets dat ingezet kon worden, maar dit kostte erg veel tijd. Jan: ‘Mede door de opzet van traumacentra in ziekenhuizen kwam er ook een vraag naar het sneller bieden van geneeskundige hulp bij grote incidenten’.

Hierin werd voorzien door het ontwikkelen van Geneeskundige Combinaties in Nederland. ‘In een Geneeskundige Combinatie, afgekort Gnk-C, zitten twee ambulanceverpleegkundigen en -chauffeurs die het AMBU-team vormen, zeven leden van het SIGMA, een Hoofd Gewondennest en een teamleider SIGMA. SIGMA staat voor snel inzetbare groep ter medische assistentie. Het AMBU- en SIGMA-team kan worden aangevuld met het Mobiel Medisch Team, het team dat gebruik maakt van een traumahelikopter’, vertelt Harry Broersma die als opleidingsfunctionaris werkzaam is bij de GHOR Fryslân.

In Friesland
Fryslân kent twee Geneeskundige Combinaties op het vaste land, namelijk in Drachten en Leeuwarden. Verder heeft elk Waddeneiland een eigen SIGMA-team met voertuig met aanvullend medisch materiaal. ‘Na de alarmering is het doel dat de Gnk-C binnen een uur ter plaatse is’, zegt Harry Broersma. ‘Als het team eenmaal bij een incident aanwezig is, dan wordt eerst het gewondennest opgebouwd. Dit is het inrichten van een gebouw of onze gele tent met brancards en geneeskundig materiaal zodat de slachtoffers verzorgd kunnen worden’.

De SIGMA- en AMBU-teams in Fryslân zijn sinds 1998 vier keer ingezet. De eerste keer was bij de finish van de eerste Slachtemarathon bij de zeedijk tijdens verslechterde weersomstandigheden en gedrang. De tweede keer was eveneens tijdens de finish van de Slachtemarathon waarbij mensen nu onwel werden door het warme weer. ‘Het SIGMA was hier al ter plaatse voor ondersteuning, maar toen zijn we echt ingezet’, voegt Jan toe. Ook bij het ongeval met een huifkar op Terschelling in 2010 werd het SIGMA ingezet. De laatste inzet was tijdens de jaarwisseling van 2012 naar 2013 in Raard, waarbij een auto in botsing kwam met een groep mensen.

Ontploffing in een gebouw
Het scenario van de oefening die eind september werd gedraaid, is gebaseerd op een echt incident. In een woning zouden explosieven liggen, maar door een nog onbekende oorzaak vond een ontploffing plaats. ‘In totaal zijn er tien gewonden, variërend van licht tot ernstig gewond’, zegt Harry Broersma. ‘Het doel van de oefening is dat de deelnemers (Hoofd Gewondennest, AMBU- en SIGMA-teams) leren om effectief samen te werken. De leden van de SIGMA hebben naast EHBO een aanvullende opleiding gehad: Hulpverlening bij Ongevallen en Calamiteiten. Zij zijn in het gewondennest ondersteunend aan het ambulancepersoneel’, voegt Harry aan het gesprek toe.

De startpositie van de oefening is bij de garage van de voertuigen. Na het ontvangen van de melding geven de teamleider SIGMA en het Hoofd Gewondennest de opdracht om de garage om te toveren naar een veldhospitaal. Binnen 10 minuten is dit operationeel en staan in de garage meerdere stretchers en geneeskundige koffers klaar. Nog tijdens het opbouwen worden de eerste slachtoffers binnengebracht. Harry: ‘De slachtoffers worden eerst gecontroleerd op de ernst van de verwondingen en ingeschreven. Hierdoor weet men wie in het gewondennest is en wat de ernst van de verwondingen is’. Als eenmaal de ernst van de verwondingen is vastgesteld, start de behandeling. De slachtoffers blijven in het gewondennest totdat zij gestabiliseerd zijn en overgebracht kunnen worden naar het ziekenhuis of de huisarts.

‘Een steekje los’
Sandra Bosch is in het dagelijks leven werkzaam bij de gemeente Franekeradeel. Al op jongere leeftijd kwam zij in aanraking met de hulpverlening. ‘Ik zag toen ik een jaar of twaalf was tijdens de avondvierdaagse mensen van het Rode Kruis aan het werk. Ik dacht: dat wil ik later ook’. Zo geschiedde. Sandra ging op haar 18e bij het Rode Kruis en toen in 1998 de kans kwam om lid te worden van het SIGMA, greep zij die met beide handen aan. Inmiddels is Sandra al 16 jaar lid van het SIGMA en is zij nu hoofd van het SIGMA-team Fryslân.

Ondanks dat het SIGMA-team in Fryslân weinig wordt ingezet, is de motivatie onder de leden groot. ‘Het is een verdieping op de kennis van de normale opleiding van het Rode Kruis. Je mag op medisch gebied meer en dat is tevens een uitdaging. Ook de maandelijkse lessen die worden gegeven door het ambulancepersoneel boeien, omdat elk SIGMA-lid affiniteit heeft met de hulpverlening. Het zijn allemaal vrijwilligers in hart en nieren’, vertelt Sandra. ‘En we hebben misschien ook allemaal een steekje op een positieve manier los, anders kun je geen 24 uur per dag, 365 dagen per jaar op vrijwillige basis oproepbaar zijn voor rampen en grote calamiteiten’, voegt zij daar aan toe.

Harry Broersma van de GHOR en Sandra Bosch van het SIGMA-team kijken beide tevreden terug op een geslaagde oefening, waarbij voor de deelnemers een aantal handige leermomenten zijn geformuleerd.

112Fryslan